Konwencja Krakowska

Dokument, stworzony pod egidą Krakowskiego Biura Festiwalowego i Krakowa, Miasta Literatury UNESCO, wypracowany został ze strony pisarzy przez Unię Literacką, ze strony tłumaczy – przez Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury, ze strony wydawców – przez nieformalną grupę pod przewodnictwem Magdaleny Dębowskiej z Wydawnictwa Karakter.

Raport „Analiza zarobków pisarskich w latach 2017-2021” Katarzyny Boni

Wiosną 2022 roku nasza koleżanka Katarzyna Boni zgodziła się przeprowadzić badanie, dotyczące zarobków w naszej branży na podstawie podpisywanych umów. Stworzyła zanonimizowaną ankietę, w której wzięło udział 41 osób (członkiń i członków UL), przesyłając dane na temat 103 umów, a następnie opracowała dane i ujęła je w formę raportu.

Jest to, o ile nam wiadomo, pierwsze takie badanie na polskim rynku książki. Wprawdzie – ze względu niewielką próbę – ma stosunkowo skromny zakres, pozwala jednak przyjrzeć się wielu kwestiom: typom umów, stosunkowi do praw zależnych (przekłady i adaptacje), długościom licencji, wysokościom zaliczek, korelacją między uzyskanymi kwotami a płcią piszących czy gatunkami literackimi. I nie są to wnioski optymistyczne.

Katarzynie Boni dziękujemy za ogromną pracę, włożoną w ten projekt. I mamy nadzieję, że te prekursorskie badania staną się przyczynkiem do dyskusji o warunkach pracy w naszej branży.

Zapomogi dla twórczyń i twórców literatury

W marcu 2020 roku Unia Literacka ogłosiła na Zrzutka.pl zbiórkę na pomoc tym autorkom i autorom, którzy w wyniku pandemii COVID-19 znaleźli się w ciężkiej sytuacji materialnej. Kolejne pieniądze na fundusz zapomogowy spłynęły dzięki aukcjom zorganizowanym przez członków UL (wspólnie z Allegro i BookTargiem).

Powołaliśmy komisję socjalną, w której obok reprezentantek Unii (Sylwia Chutnik, przewodnicząca, Julia Fiedorczuk, Joanna Olech) zasiadają Paulina Małochleb i Izabella Kaluta, podówczas przedstawicielki współpracujących z nami dwóch fundacji polskich noblistek: Fundacji im. Wisławy Szymborskiej i Fundacji Olgi Tokarczuk.

Jako że fundusze pozostały również po zakończeniu pandemii, wszyscy polscy autorzy i autorki (niezależnie od tego, czy należą do stowarzyszeń pisarskich), którzy znaleźli się w dramatycznej sytuacji finansowej, mogą składać on-line wnioski o zapomogę. W przypadku otrzymania zapomogi kolejny wniosek wolno złożyć po upływie roku. Regulamin przyznawania zapomóg i wniosek do wypełnienia znajdą Państwo poniżej.

Naruszanie własności intelektualnej twórców non-fiction: poradnik

Unia Literacka od dłuższego już czasu otrzymuje sygnały od swoich członkiń i członków, zajmujących się reportażem i szeroko pojętą literaturą non-fiction, że istnieje poważny problem z ochroną ich pracy. Najbardziej jaskrawe przykłady to oczywiście adaptacje filmowe, korzystające bezumownie z książek biograficznych, ale to sprawy raczej rzadkie. Natomiast zupełnie powszechne jest korzystanie z książek przez podkasterów, co szczególnie widać w nadzwyczaj popularnych podkastach o prawdziwych zbrodniach z przeszłości. Nazwiska ludzi, którzy spędzili miesiące, a czasem lata, na kwerendy archiwalne i biblioteczne, są pomijane milczeniem, a ich praca jest bezpardonowo wykorzystywana.

Zamówiliśmy więc u dr Igi Bałos, specjalistki od prawa własności intelektualnej, i radczyni prawnej dr Katarzyny Jasińskiej ekspertyzę, która w przystępny sposób wyjaśnia reportażystom, kiedy dochodzi do złamania ich praw oraz jak o nie walczyć – wraz z modelowym wnioskiem o zaprzestanie naruszeń, który każdy z twórców może wypełnić i wysłać do osoby dopuszczającej się takich praktyk.

Dodajmy, że prace nad dokumentem zostały sfinansowane przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Umowy modelowe

Dzięki Krakowskiemu Biuru Festiwalowemu na Kongresie Książki w roku 2020 ogłoszono cztery umowy modelowe, rekomendowane twórczyniom i twórcom literatury. Są to: umowa na książkę, umowa na artykuł (do portalu lub pisma), umowa na spotkanie autorskie i umowa na adaptację teatralną. Sporządził je dr Michał Markiewicz z kancelarii Markiewicz i Sroczyński, której współzałożyciel, prof. Ryszard Markiewicz, jest znawcą polskiego i unijnego prawa autorskiego i jednym z twórców obowiązującej dziś ustawy o prawie autorskim.

Zachęcamy do korzystania z tych wzorców umów w negocjacjach.